Chào bạn, nếu bạn đang muốn tìm hiểu về Gutenberg và cách nó ảnh hưởng đến website của mình, đặc biệt là trong lĩnh vực hosting và server, bạn đã đến đúng nơi. Đây không chỉ là một bài viết định nghĩa, mà là một hướng dẫn chi tiết được tôi, Võ Đỗ Khuê – Co-founder của ZoneCloud, đúc kết từ kinh nghiệm thực tế.
Với hơn 10 năm làm việc trong ngành hạ tầng số, tôi hiểu rõ những vấn đề mà bạn, một người dùng hoặc quản trị viên web, có thể gặp phải. Vì vậy, tôi đã tổng hợp những thông tin quan trọng nhất từ các bài viết top đầu, các dữ liệu thống kê, và cả trải nghiệm trực tiếp để giúp bạn tối ưu hóa website của mình.
Nội dung chính của bài viết:
- Gutenberg là trình soạn thảo mặc định của WordPress từ năm 2018, hoạt động dựa trên các khối (blocks) giúp tạo nội dung trực quan và linh hoạt hơn so với Classic Editor.
- Việc chuyển đổi sang Gutenberg mang lại nhiều lợi thế về thiết kế và tính năng, nhưng cũng có thể gặp phải các vấn đề về lỗi tương thích và cần thời gian để làm quen.
- Gutenberg có thể ảnh hưởng đến hiệu suất website và tài nguyên máy chủ (CPU, RAM) nếu không được tối ưu đúng cách, đây là một điểm quan trọng mà người làm hosting/server cần lưu ý.
- Để đảm bảo website hoạt động hiệu quả với Gutenberg, bạn cần tối ưu cả ở phía WordPress (plugin cache) lẫn hạ tầng máy chủ (chọn Hosting/VPS mạnh mẽ, nâng cấp PHP).
- Gutenberg là một phần của lộ trình phát triển lớn của WordPress, hướng tới Full Site Editing (FSE) trong tương lai, giúp bạn tùy chỉnh toàn bộ trang web mà không cần code.
Gutenberg là gì?
Gutenberg là trình soạn thảo mặc định của WordPress, chính thức ra mắt cùng phiên bản 5.0 vào tháng 12 năm 2018. Nó được xây dựng với mục tiêu thay thế trình soạn thảo cũ (Classic Editor) và cách mạng hóa quy trình tạo nội dung trên nền tảng này.
Ban đầu, Gutenberg được phát hành như một plugin riêng biệt, sau đó được tích hợp vào cốt lõi của WordPress nhờ sự phát triển và đóng góp của cộng đồng.
Gutenberg có tác dụng gì?
Gutenberg hoạt động dựa trên các “block” (khối), nơi mỗi yếu tố nội dung như đoạn văn, hình ảnh, video, hay tiêu đề đều là một khối độc lập.
- Tạo layout linh hoạt: Cho phép bạn dễ dàng xây dựng các bố cục phức tạp với tính năng kéo thả, chia cột, và tạo nhóm block mà không cần biết code.
- Giao diện trực quan (WYSIWYG): Bạn có thể xem trước nội dung sẽ hiển thị trên trang web như thế nào ngay trong lúc soạn thảo.
- Thư viện block phong phú: Gutenberg cung cấp một thư viện block đa dạng, có thể mở rộng thông qua các plugin bên ngoài, giúp bạn tạo ra mọi loại nội dung từ cơ bản đến phức tạp.
Gutenberg vs. Classic Editor: Nên chọn cái nào?
| Tiêu chí | Gutenberg | Classic Editor |
|---|---|---|
| Giao diện | Giao diện hiện đại, tối giản, tập trung vào trải nghiệm trực quan với việc sử dụng các khối. | Giao diện truyền thống, giống phần mềm soạn thảo văn bản, quen thuộc và đơn giản. |
| Cách tạo nội dung | Tạo nội dung theo từng khối riêng biệt (đoạn văn, hình ảnh, video, bảng, v.v.), dễ dàng sắp xếp, kéo thả và chỉnh sửa từng khối. | Soạn thảo trong một khung duy nhất, muốn tạo bố cục phức tạp cần dùng shortcode hoặc mã HTML. |
| Khả năng tùy chỉnh | Hỗ trợ tùy chỉnh đa dạng nhờ các block có thể thiết lập cài đặt riêng biệt, dễ chỉnh sửa ngay trên giao diện. | Hạn chế tùy chỉnh, chủ yếu chỉnh sửa nội dung bằng cách nhập trực tiếp hoặc sử dụng các mã ngắn (shortcode). |
| Học và làm quen | Cần thời gian làm quen do thao tác với nhiều khối, nhưng dễ hiểu khi đã sử dụng quen. | Dễ sử dụng ngay, đặc biệt với người dùng mới và quen thuộc với các trình soạn thảo truyền thống. |
| Tính năng mở rộng | Nhiều plugin hỗ trợ mở rộng các loại block, tiện ích kéo thả, giao diện linh hoạt. | Plugin hỗ trợ chủ yếu cho shortcode hoặc chỉnh sửa HTML, ít tính năng hiện đại hơn. |
| Khả năng tương thích | Tương thích tốt với giao diện mới, chuẩn web hiện đại, tối ưu cho di động. | Tương thích cao với các giao diện cũ, ổn định với nhiều plugin cũ nhưng kém linh hoạt với thiết kế phức tạp. |
| Hiệu suất và tải trang | Có thể tạo ra ít đoạn code dư thừa, tối ưu hơn với thiết kế block, tuy nhiên đôi khi từng block phức tạp có thể gây nặng trang hơn. | Tải trang thường nhẹ vì cấu trúc đơn giản, nhưng kém linh hoạt trong việc tạo layout đẹp mắt. |
| Khả năng di chuyển nội dung | Dễ dàng di chuyển, sao chép các block trong bài viết hoặc giữa các trang. | Di chuyển nội dung khó khăn hơn, phải sao chép và dán thủ công hoặc qua mã nguồn. |
Ưu và nhược điểm của Gutenberg và Class Editor
Ưu điểm của Gutenberg
- Giao diện thân thiện: Dễ dàng tạo layout phức tạp với tính năng kéo thả trực quan.
- Loại bỏ shortcode: Giúp bạn tạo nội dung chuyên nghiệp mà không cần phụ thuộc vào shortcode hay code phức tạp.
- Tiềm năng lớn: Full Site Editing (FSE) trong tương lai sẽ cho phép bạn tùy chỉnh toàn bộ trang web.
Nhược điểm của Gutenberg
- Khó làm quen: Giao diện có nhiều tùy chọn có thể khiến người mới bối rối lúc đầu.
- Vấn đề tương thích: Có thể xảy ra lỗi tương thích với một số theme và plugin cũ.
Ưu điểm của Classic Editor
- Đơn giản: Giao diện quen thuộc, phù hợp với những người chỉ cần viết bài đơn giản.
- Tương thích: Hoạt động tốt với hầu hết các plugin và theme cũ.
Nhược điểm của Classic Editor
- Hạn chế: Thiếu tính linh hoạt trong thiết kế và không có xem trước trực quan.
- Lạc hậu: Trình soạn thảo này không còn được hỗ trợ chính thức và không có lộ trình phát triển trong tương lai.
Tác động của Gutenberg đến hiệu suất website và giải pháp tối ưu trên Hosting/VPS/Server
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất
Khi sử dụng Gutenberg, một trang web có thể trở nên “nặng” hơn so với Classic Editor. Điều này là mối quan tâm lớn nhất của người dùng trong lĩnh vực hosting/server vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tải trang. Cụ thể, có hai yếu tố chính:
- Dung lượng trang: Mỗi block trong Gutenberg có thể tải thêm các đoạn mã CSS và JavaScript riêng, làm tăng tổng dung lượng của trang.
- Tiêu tốn tài nguyên máy chủ: Một trang có quá nhiều block phức tạp có thể yêu cầu tài nguyên CPU và RAM lớn hơn để xử lý và hiển thị, đặc biệt khi có nhiều người truy cập cùng lúc.
Các mẹo và hướng dẫn tối ưu trên nền tảng của ZoneCloud
Dựa trên kinh nghiệm của tôi và đội ngũ ZoneCloud, chúng tôi đề xuất các giải pháp sau để đảm bảo hiệu suất website tối đa:
- Chọn Hosting/VPS mạnh mẽ: Sử dụng các máy chủ có cấu hình cao, ổ cứng SSD/NVMe và công nghệ LiteSpeed Web Server hoặc Nginx.
- Nâng cấp PHP: Luôn cập nhật lên phiên bản PHP mới nhất (từ 8.2 trở lên) để tăng tốc độ xử lý.
- Sử dụng Plugin tối ưu: Tích hợp các plugin cache như LiteSpeed Cache, WP Rocket để nén và tổng hợp các file CSS/JS.
- Tối ưu nội dung: Hạn chế sử dụng quá nhiều block trên một trang, nén hình ảnh trước khi tải lên.
Các vấn đề phổ biến và cách khắc phục
Mặc dù Gutenberg mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó vẫn có thể xảy ra lỗi tương thích với các theme và plugin cũ. Một trong những vấn đề phổ biến nhất là lỗi hiển thị, khi các block bị “vỡ” hoặc không hiển thị đúng so với bản xem trước.
Cách khắc phục đơn giản nhất là cập nhật theme và các plugin lên phiên bản mới nhất. Nếu vấn đề vẫn tồn tại, hãy liên hệ nhà phát triển hoặc cân nhắc sử dụng plugin Classic Editor để vô hiệu hóa Gutenberg.
Lộ trình phát triển 4 giai đoạn của WordPress
Gutenberg không chỉ là một trình soạn thảo đơn thuần, nó là một phần của dự án lớn hơn nhằm hiện đại hóa toàn bộ nền tảng WordPress. Dự án này có 4 giai đoạn chính:
Giai đoạn 1
Trình soạn thảo block (đã hoàn thành), tập trung vào việc tạo nội dung.
Giai đoạn 2: Full Site Editing (FSE)
Đây là trọng tâm hiện tại, cho phép bạn sử dụng block để tùy chỉnh toàn bộ trang web (bao gồm header, footer, và sidebar) mà không cần can thiệp code.
Giai đoạn 3
Hợp tác. Mục tiêu là cho phép nhiều người cùng chỉnh sửa nội dung trong thời gian thực.
Giai đoạn 4
Đa ngôn ngữ. Tích hợp tính năng đa ngôn ngữ trực tiếp vào cốt lõi của WordPress.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Gutenberg có thay thế hoàn toàn các Page Builder không?
Gutenberg là trình soạn thảo mặc định mới của WordPress, sử dụng khối (blocks) để tạo nội dung trực quan và có thể xem trước nội dung ngay khi biên tập. Gutenberg là một giải pháp thay thế cho các Page Builder như Elementor, Divi hay WPBakery, nhưng chưa thay thế hoàn toàn được vì các Page Builder có khả năng tạo các bố cục phức tạp hơn và tùy chỉnh mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, Gutenberg đang được phát triển nhanh chóng và có thể dần thay thế Page Builder trong tương lai gần với ưu điểm là nhanh, nhẹ, tối ưu hơn và không cần nhiều shortcode phức tạp.
Có nên chuyển từ Classic Editor sang Gutenberg ngay bây giờ không?
Nên chuyển sang Gutenberg nếu đang xây dựng website mới với các bố cục hiện đại, nội dung tương tác như button, form, gallery. Gutenberg giúp “tương lai hóa” website với tính năng mới nhất của WordPress. Tuy nhiên, nếu website sử dụng nhiều plugin cũ chưa tương thích với Gutenberg hoặc chỉ dùng cho blog đơn giản thì Classic Editor vẫn được giữ và dùng song song được.
Tôi có thể sử dụng đồng thời Gutenberg và Classic Editor không?
Có thể hoàn toàn sử dụng đồng thời cả hai trình soạn thảo này. WordPress có plugin chính thức “Classic Editor” cho phép người dùng chuyển đổi dễ dàng giữa Gutenberg và Classic Editor theo nhu cầu từng bài viết hoặc trang. Việc này giúp linh hoạt sử dụng giao diện quen thuộc khi cần hoặc tận dụng tính năng block hiện đại của Gutenberg
Kết luận
Qua bài viết này, hy vọng bạn đã có cái nhìn toàn diện về Gutenberg – không chỉ là một trình soạn thảo block đơn thuần, mà là tương lai của WordPress. Mặc dù Gutenberg mang lại nhiều lợi ích về sự linh hoạt và tính trực quan, nó cũng đặt ra những thách thức về hiệu suất, đặc biệt là với tốc độ tải trang và việc tiêu tốn tài nguyên máy chủ.
Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể tối ưu hóa những vấn đề này bằng cách áp dụng các giải pháp đã đề cập, từ việc sử dụng các plugin chuyên dụng đến lựa chọn một nền tảng Hosting/VPS mạnh mẽ. Với kinh nghiệm của đội ngũ ZoneCloud, chúng tôi tin rằng việc kết hợp một website WordPress được tối ưu tốt với hạ tầng máy chủ mạnh mẽ sẽ giúp bạn quản lý và phát triển website hiệu quả nhất.
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp để tối ưu hiệu suất cho website WordPress của mình, đừng ngần ngại trải nghiệm các dịch vụ của ZoneCloud.
Nguồn bài viết tham khảo:
